Je herkent het misschien wel. Je loopt de voordeur uit en je onderbuikgevoel vertelt je iets. Toen je net nog naast deze mevrouw aan tafel zat, keek je om je heen en zag je een aantal foto’s van kinderen en kleinkinderen op het dressoir. Je hebt gevraagd naar haar netwerk, wie helpt haar met boodschappen doen en kan haar dochter misschien af en toe helpen in het huishouden.
“De kinderen zijn druk met hun eigen gezinnen, ze hebben een drukke baan en hebben hun eigen leven. Ik kan toch niet van hen verlangen dat ze dan ook nog voor hun moeder komen zorgen? Ze stelden voor om te kijken wat vanuit de Wmo geregeld kan worden.”
Onderbuikgevoel
Ik denk dat ik bijna 85% van de gesprekken die ik, als coach, voer met ouderen, dit te horen krijg. En ik stel me voor dat jij dit ook geregeld hoort.
Het netwerk is vaak beperkt; inherent aan het ouder worden is het wegvallen van leeftijdsgenoten. Of toen de partner nog leefde deden ze alles samen. Nu hij er niet meer is, valt ineens op dat er geen vrienden- of kennissenkring is om op terug te vallen.
Je onderbuikgevoel vertelt je wellicht dat dit een heel eenzaam bestaan zou kunnen zijn. Dit gun je iemand niet, dat gevoel van alleen zijn, er alleen voor staan. Maar zeker weten doe je het niet, eenzaamheid is nu eenmaal niet iets zichtbaars.
Wat is eenzaamheid?
Eenzaamheid is het gevoel van je niet verbonden voelen. Met jezelf en/of met anderen. Eenzaamheid kent vele vormen. Zo is er emotionele eenzaamheid; het gemis aan een intieme, hechte band met iemand, vaak een levenspartner. Sociale eenzaamheid gaat over het gemis aan vrienden/kennissen. Daarnaast bestaat er ook een vorm van existentiële eenzaamheid. Dat veel meer gaat over zingevingsvraagstukken.
Signalen
Eenzaamheid kun je herkennen aan verschillende signalen. Dit betekent uiteraard niet dat iemand per definitie eenzaam is als je hierin iets herkent.
Zo zijn er lichamelijke, psychische, sociale en gedragsmatige signalen. Denk hierbij aan slechte zelfzorg, slapeloosheid, negatief zelfbeeld, verdriet, weinig sociale contacten, verslaving, etc. Ook zogenaamde ‘life events’ kunnen ten grondslag liggen aan gevoelens van eenzaamheid. Vaak komen mensen in een negatieve spiraal terecht en het is lastig om daaruit te komen. Wanneer dit te lang duurt, bestaat de kans op een sociaal isolement.
Taboe
Wat betekent ‘je eenzaam voelen’ voor jou? Herken je deze gevoelens bij jezelf of bij iemand anders? Wat doet dat met het beeld dat je hebt van iemand die zich eenzaam voelt? Uit onderzoek is gebleken dat we met een heel andere blik naar mensen kijken als we weten dat zij zich eenzaam voelen. We zien hen als niet capabel om sociale contacten aan te gaan en vinden hen zielig. Niet gek dat er een taboe heerst op dit onderwerp. Zo wil je toch niet gezien worden door je omgeving?!
Ga maar eens te rade bij jezelf en of je het lastig vindt om het gesprek over eenzaamheid aan te gaan. Want daarmee valt of staat de actie die jij kunt ondernemen als je met dat onderbuikgevoel aan tafel zit bij deze mevrouw.
‘Voelt u zich wel eens eenzaam? Vindt u het goed om het hierover te hebben? Sinds wanneer spelen deze gevoelens op? Wanneer is dat gevoel het meest aanwezig? Zijn er ook momenten waarop u zich niet eenzaam voelt? Wat heeft u nodig als u zich eenzaam voelt?’ Jouw open en oordeelloze houding zal maken dat deze mevrouw zich op haar gemak voelt en vertelt over deze gevoelens. Blijf weg van je reparatiereflex en kom niet met, goedbedoelde, oplossingen. Luister.
En dan?
Houd in gedachten dat eenzaamheid een gevoel is, je ‘bent’ niet eenzaam, je ‘voelt’ je eenzaam. En hier is iets aan te doen. Wat de oplossing is, verschilt per persoon. Dit is maatwerk en ook niet met één gesprek te doorbreken. Vraag of iemand behoefte heeft om hierover te praten met iemand. Veel gemeenten hebben dit thema belegd bij een welzijnsorganisatie, hebben een (online) signaalpunt of je kunt, bij existentiële eenzaamheid, iemand doorverwijzen naar bijvoorbeeld het Centrum voor Levensvragen.
En bedenk ook dat niemand graag (zorg)afhankelijk is van een ander. Wanneer we vanuit ons werk beredeneren dat iemand geen aanspraak kan maken op de Wmo en het lastig vindt om hulp te vragen, bedenk dan dat iedereen graag gelijkwaardig wil zijn in relaties. Zoek samen naar wederkerigheid. Als deze mevrouw de buurvrouw vraagt om te helpen in het huishouden, wat zou zij dan voor de buurvrouw kunnen doen? Op deze manier is de relatie in evenwicht en bestaat er een balans in geven en ontvangen.
Recente reacties