De Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen (commissie Tzto) onder leiding van Wouter Bos heeft op 30 juni een rapport, vol met praktische handreikingen, uitgebracht: ‘Oud en zelfstandig in 2030’. De commissie pleit ervoor dat ouderen op tijd gaan zoeken naar geschikte woonvormen, tussen hun huidige woning en het verpleeghuis in. Ook adviseert de commissie veel te gaan bouwen voor senioren, aangezien de vergrijzing nu snel doorzet. Wat ik mis in het rapport is de rol van de banken die het verhuizen van senioren tegenwerken.

Senioren moeten anticiperen en verhuizen
De commissie vindt dat senioren sneller moeten anticiperen op hun toekomstige leeftijd en woonsituatie met verhuizing naar een geschikte woning of verbouwing van hun koopwoning. Daarnaast hanteert de Wet maatschappelijke ondersteuning het primaat van verhuizing naar een geschikte woning voordat er bij gemeenten een woningaanpassing kan worden aangevraagd.

Senioren willen wel verhuizen
Hoewel het rapport anders suggereert, willen veel senioren met een koopwoning graag verhuizen naar een gelijkvloerse woning of hun woning verbouwen. Juist om te anticiperen op de oude dag op het moment dat ze nog vitaal zijn. Veel senioren hebben hun huis (bijna) afbetaald, hebben daardoor een lage hypotheek en een flinke overwaarde op de eengezinswoning waar ze vaak nog in wonen. Ook beschikken ze vaak over vermogen uit een erfenis of hun bedrijf.

Ik ervaar het zelf en zie het ook aan mijn vrienden en buren van dezelfde leeftijd, die eind 50, begin 60 zijn. Wij merken allemaal dat het niet zo eenvoudig is om een nieuwe of extra hypotheek te verkrijgen, ook al is die nog zo laag, met maandlasten van twee- tot driehonderd euro (!). Cursisten van mij, werkzaam als Wmo consulenten bij gemeenten, vertellen dat zij regelmatig gesprekken voeren met senioren die graag willen verhuizen naar een geschikte woning of hun huis levensloopbestendig willen verbouwen. Die krijgen de hypotheek niet rond, terwijl ze die makkelijk kunnen betalen met de huidige lage hypotheekrente en de overwaarde van hun huidige woning.

Alleen toetsing van pensioeninkomen
Want het pensioeninkomen, dat is waar het de banken om gaat. Ook al heb je nog zoveel vermogen of een lijfrente, het pensioeninkomen telt in eerste instantie. De aanvraag voor een hypotheek wordt, vanaf 10 jaar vooraf aan de pensioengerechtigde leeftijd van 67 jaar, aan het toekomstige pensioeninkomen getoetst en vaak direct geweigerd. Vervolgens mag je 25 tot 30 stukken aanleveren waaruit blijkt dat je het wel kan betalen.

Banken hebben zich heel erg ingedekt na de bankencrisis van 2008 (waar Wouter Bos destijds als minister van Financiën bij betrokken was). Het is dan ook belangrijk dat je een goede hypotheekadviseur hebt zodat hij/zij kan helpen die hypotheek alsnog rond te krijgen. Lukt dat niet, dan zit je de rest van je leven vast in die veel te grote en op termijn ongeschikte eengezinswoning.

Werk met banken samen
De commissie adviseert een betere samenwerking tussen organisaties en een integrale blik op zorg en ondersteuning. Ik pleit ervoor om daar nadrukkelijk de banken bij te betrekken omdat het merendeel van die nieuw te bouwen woningen waarschijnlijk koopwoningen zullen zijn. Een goede doorstroming op de woningmarkt is best mogelijk als je het senioren makkelijker maakt om een hypotheek te verkrijgen.